تحلیل اقتصاد خردی غریزه قدرت

اگر نهاد قدرت (مثلا دولت) به عنوان یک عامل اقتصادی که عقلایی رفتار می کند و عرضه کننده و تنظیم کننده آزادی های سیاسی در جامعه است در نظر گرفته شوند و در طرف دیگر بازار عرضه و تقاضای آزادی مردم یا نهاد جامعه در نظر گرفته شود، از تحلیل اقتصاد خرد این بازار به نتایج جالبی می توان رسید.

منحنی عرضه را به عنوان عرضه آزادی در جامعه فرض می کنیم و هم‌چنین منحنی تقاضا را به عنوان تقاضای جامعه از کالای آزادی سیاسی. نقطه تعادلی در این بازار وجود دارد که هم قدرت و هم مردم در آن مطلوبیتی منطقی حاصل می کنند. وضعیتی به وجود می آید که عواملی بر ترجیحات هر یک از این طرفین بازار اثر می گذارد و این تعادل که به خاطر شرایط خاص بازار آزادی ناپایدار است به هم می خورد. در این حالت اگر منحنی تقاضای آزادی را ثابت فرض کنیم (یعنی مردم به همان وضعیت تعادل قانع هستند) و عرضه آزادی به سمت چپ و بالا میل کند (آزادی های سیاسی کم شود) وضعیتی به وجود خواهد آمد که اضافه رفاه عرضه کننده (حاکمیت) افزایش پیدا خواهد کرد، و اگر منحنی عرضه آزادی های سیاسی به سمت راست و پایین منتقل شود (آزادی های سیاسی افزایش پیدا کند) اضافه رفاه مصرف کننده یا مردم افزایش پیدا خواهد کرد و اضافه رفاه حامیت کاهش.

با فرض بالا یعنی نهاد قدرت به عنوان یک عامل عاقل در نتیجه وی درصدد بالا بردن هرچه بیشتر اضافه رفاه خود خواهد بود ، یعنی کم کردن عرضه آزادی سیاسی در جامعه و محدود کردن آن. مردم هم برای بالابردن سطح مطلوبیت خود و حداکثر نمودن اضافه رفاه خود باید آزادی بیشتری کسب کنند.

مشخص است که برای ارضای غریزه ذاتی، حکومت‌ها اگر به حال خود رها شوند آزادی های سیاسی را از جامعه خود خواهند گرفت. به همین دلیل در طول تاریخ همواره داستان ظالم و مظلوم وجود داشته. اعتقاد ما شیعیان هم مبنی بر اینکه مهدی موعود حاکمی است که جهان با او از عدل لبریز خواهد شد مبنی بر همین فرض است که ما وی را انسانی در نظر می گیریم که اگر به حال خود باشد از خطا مصون بوده و در جهت حداکثر کردن مطلوبیت شخصی گام برنخواهد داشت.

اگر جامعه ای می خواهد در بازار عرضه و تقاضای آزادی مغبون واقع نشود باید به دنبال راهکارهایی باشد تا نگذارد عرضه کننده با منحنی عرضه به گونه ای بازی کند که غریزه اش ارضا شود. راهی که دنیا بعد از قرون متمادی مبارزه و خون دادن به آن رسیده دموکراسی است. نهادهای مدنی، پارلمان، مطبوعات آزاد، رسانه های غیر دولتی و... همه فاکتورهایی هستند برای مهار آن غریزه ذاتی قدرت که اگر به حال خود رها شود برای حداکثر نمودن اضافه رفاه و مطلوبیت خود نخواهد گذاشت یک قطره آزادی در جامعه باقی بماند.